Francja jako punkt odniesienia, inscenizowana opera sacra, dwa pasma programowe, premiery, międzynarodowa współpraca i nowe miejsce koncertów – tegoroczny Festiwal Misteria Paschalia (10-17 kwietnia) przynosi sporo zmian.

Jego odświeżona i poszerzona formuła zakłada, że każda edycja – tradycyjnie proponując muzykę związaną z okresem Wielkiego Tygodnia i Wielkanocy – skupiona będzie wokół określonego kręgu kulturowego i jego estetyki wykonawczej. Ten nowy rozdział w historii wydarzenia otwiera Francja, a do objęcia funkcji Dyrektora Rezydenta festiwalu został zaproszony Vincent Dumestre, dyrygent, założyciel oraz dyrektor artystyczny zespołu Le Poème Harmonique. Artysta słynie z realizacji scenicznych podejmujących grę dawnych gestów i konwencji, w tym barwnych widowisk, w których obok muzyki wykorzystuje teatr, zabawę ludową czy taniec. Dumestre chętnie sięga po utwory mniej znane i odkrywane po wiekach, wszystko zaś po to, by możliwie najpełniej pokazać barokowy świat: odtworzyć nie tylko dźwięki, ale i atmosferę, w jakiej rozbrzmiewały trzysta lat temu. Tak będzie również w Krakowie. Dwa festiwalowe pasma – główne Vanitas i nowe Tenebrae – przybliżą festiwalowej publiczności barokową duchowość i wrażliwość.

Vanitas

Na inaugurację festiwalu posłuchamy – po raz pierwszy w Polsce – napisanych dla weneckiej bazyliki św. Marka dzieł Claudia Monteverdiego, jednego z twórców stylu barokowego w muzyce. Kompozycje pochodzące ze zbioru Selva morale e spirituale – Gloria, Dixit Dominus czy Salve Regina – przeplatane utworami innych kompozytorów z epoki, zaprezentują zespół Le Poème Harmonique i rosyjski chór musicAeterna prowadzone przez Vincenta Dumestre’a (10 kwietnia, kościół św. Katarzyny).

Dzień później, 11 kwietnia, zabrzmi nieznana dotąd w naszym kraju Messe des morts Jeana Gilles’a. Najsłynniejsze francuskie requiem czasów ancien régime’u zaskakuje pierwiastkami lekkości i nadziei, które kierują myśli słuchającego raczej ku czułej żałobie niż rozpaczy. Polsko-francuskie wykonanie pod batutą Skipa Sempé, w którym siły połączą Capriccio Stravagante oraz chór Capelli Cracoviensis, usłyszymy w nowym dla Festiwalu Misteria Paschalia miejscu – w kościele Bożego Ciała.

Wielka Środa (12 kwietnia) przyniesie wydarzenie wyjątkowe – światową premierę dzieła Antonio Draghiego Il terremoto. Niewystawiana od XVII wieku kompozycja, napisana dla dworu wiedeńskiego, należy do specyficznego, typowo barokowego gatunku zwanego sepolcro, łączącego religijny temat oratorium ze sceniczną formą opery. Przedstawienia odgrywane były w Wielkim Tygodniu w kościołach, zaś elementem ich scenografii był grób Chrystusa. Vincent Dumestre i Le Poème Harmonique pozostają wierni tej tradycji. Przedstawione w Il terremoto spotkanie Maryi, Świętego Jana i Marii Magdaleny u stóp krzyża z tytułowym trzęsieniem ziemi w tle pokazane zostanie w świetle świec przed ołtarzem kościoła św. Katarzyny. W role biblijnych postaci wcielą się gwiazdy muzyki dawnej, jak Claire Lefilliâtre czy Dominique Visse, oraz świetni młodzi soliści (m.in. Léa Trommenschlager i Victor Sicard), a obok francuskiego zespołu pod batutą Dumestre'a wystąpią także polscy śpiewacy i zespół Arte dei Suonatori.

Popularne w początkach XVIII wieku dzieło poety i rajcy miejskiego Bartholda Heinricha Brockesa – libretto pasyjne Der für die Sünde der Welt gemarterte und sterbende Jesus – doczekało się wielu muzycznych opracowań. Swoją Brockes-Passion (nazywaną tak od nazwiska autora tekstu) napisał m.in. Georg Philipp Telemann, tworząc kompozycję o niezwykłej intensywności i teatralności. I to ona właśnie stworzy ramy dla koncertu w Wielki Czwartek (13 kwietnia, ICE Kraków) – oparte na niej barokowe pasticcio, wykorzystujące także muzykę George’a Friderica Handla, Reinharda Keisera, Johanna Matthesona i Christopha Graupnera, przygotowali artyści współcześni: dyrygent Raphaël Pichon i zespół Ensemble Pygmalion.

Giovanni Battista Pergolesi skomponował swoje Stabat Mater w ostatnich tygodniach życia, tworząc jeden z najbardziej olśniewających testamentów w dziejach muzyki. W Wielki Piątek splotą się w nim głosy Julii Lezhnevej (sopran) i Anthéi Pichanick (alt). Vincent Dumestre, który podczas koncertu 14 kwietnia w ICE Kraków pokieruje solistkami i grupą Le Poème Harmonique, obudowuje tę kompozycję pieśniami religijnymi wywiedzionymi z neapolitańskiej tradycji ludowej, tworząc plastyczny, do głębi przejmujący obraz południowowłoskiej barokowej religijności.

Ten sam motyw – Maryi stojącej pod krzyżem, na którym umiera jej Syn – wykorzystał Luigi Boccherini. Jego znakomite, choć mało znane Stabat Mater ma kameralny charakter, odpowiedni do scenerii, w której je usłyszymy. W położonej 110 metrów pod ziemią wielickiej kaplicy św. Kingi w Wielką Sobotę (15 kwietnia) spotkamy się z czteroosobowym zespołem Le Concert de la Loge i sopranistką Eduardą Melo.

Natomiast w Niedzielę Wielkanocną Vincent Dumestre z grupą Le Poème Harmonique i chórem Capelli Cracoviensis przeniosą nas do wersalskiej kaplicy, w której rozbrzmiewały komponowane dla Króla Słońce grands motets (wielkie motety). Królewski kapelmistrz Michel-Richard de Lalande napisał ich ok. osiemdziesięciu, my zaś usłyszymy cztery, w tym Te Deum, które przez kilkadziesiąt lat towarzyszyło na francuskim dworze świętowaniu zwycięstw, ślubów, szczęśliwych ozdrowień czy jubileuszy. Koncert MAJESTE! Te Deum et grands motets zabrzmi 16 kwietnia w ICE Kraków – uwaga, to kolejna na festiwalu światowa premiera!

Wielkanocne świętowanie zamknie wirtuozowski program Handel – Vivaldi – Telemann: Arie e concerti (Poniedziałek Wielkanocny, 17 kwietnia, ICE Kraków), który pozwoli pokazać rozmaite niuanse stylistyczne, elementy stylów narodowych czy warsztat poszczególnych twórców –całe bogactwo, które dziś określamy jednym krótkim słowem „barok”. Swoje umiejętności i talent zaprezentuje kontratenor David DQ Lee, któremu towarzyszyć będzie kolejny wybitny francuski zespół: Ensemble Matheus prowadzony przez Jeana-Christophe’a Spinosiego.

Tenebrae

Dramatyczne teksty psalmów i antyfon, świece wygaszane stopniowo wraz z kolejnymi modlitwami, aż do tej ostatniej, której płomień symbolizuje umierającego Zbawiciela… Festiwal Misteria Paschalia w nowym pasmie Tenebrae nawiąże do nabożeństw Ciemnych Jutrzni, kontemplujących mękę i śmierć Chrystusa. Te odbywające się podczas Triduum Paschalnego nocne liturgie zrodziły jeden z najbardziej charakterystycznych dla francuskiego Grand Siècle’u rodzajów muzyki sakralnej: Leçons de Ténèbres. Dziś trudno o ich kompletne opracowania spod pióra jednego twórcy, dlatego zrekonstruowany cykl „Lekcji Ciemności” czerpie z partytur m.in. Sébastiena de Brossarda, Jeana-Baptiste'a Gouffeta, Marca-Antoine'a Charpentiera i Michela-Richarda de Lalande'a. Podczas nastrojowych, iluminowanych świecami koncertów w kościele Bożego Ciała wystąpią Victoire Bunel i grupa Le Quadrige (11 kwietnia), Eva Zaïcik i Le Taylor Consort (12 kwietnia) oraz Claire Lefilliâtre i Ensemble Centaurus (13 kwietnia). Dwa pierwsze będą światowymi prawykonaniami, ostatni zaś – polską premierą dzieł.

***

Pasmo Tenebrae, podobnie jak program MAJESTE..., zostało przygotowane specjalnie dla krakowskiego festiwalu przez specjalistów z ośrodka badawczego Centre de musique baroque de Versailles, który pielęgnuje dziedzictwo francuskiej muzyki wieków XVII i XVIII. Nie jest to jedyne prestiżowe partnerstwo, którym mogą poszczycić się Misteria Paschalia: dzięki współpracy ze słynną francuską telewizją Mezzo transmisje i retransmisje koncertów oraz relacje prosto z Krakowa zobaczą melomani na całym świecie. Festiwalowa muzyka zabrzmi też tradycyjnie na antenie II Programu Polskiego Radia. Ale nic nie zastąpi wysłuchania (i obejrzenia!) koncertów na żywo – zapraszamy na Festiwal Misteria Paschalia! (Barbara Skowrońska)

Wielki Poniedziałek / 10 kwietnia 2017, 20.00
Kościół św. Katarzyny

VANITAS I
Claudio Monteverdi: Selva Morale e Spirituale (polskie prawykonanie)

Le Poème Harmonique
Vincent Dumestre – dyrygent

musicAeterna
Vitaly Polonsky – chórmistrz

Deborah Cachet – sopran
Eva Zaicïk – mezzosopran
Cyril Auvity – tenor
Sébastien Obrecht – tenor
Geoffroy Buffière – bas
Jean-François Lombard – kontratenor

*koncert transmitowany przez telewizję Mezzo

Wielki Wtorek / 11 kwietnia 2017, 20.00
Kościół Bożego Ciała

VANITAS II
Messe des Morts

Jean Gilles: Messe des Morts (polskie prawykonanie)
Michel Corrette: Carillon des Morts
Henry du Mont: Grand Motet: Super Flumina Babylonis

Capriccio Stravagante
Capella Cracoviensis (chór)
Skip Sempé – dyrygent

Caroline Weynants – sopran
Marcin Gadaliński – kontratenor
Davy Cornillot – tenor
Benjamin Appl – bas

*koncert nagrywany i retransmitowany przez telewizję Mezzo

Wielki Wtorek / 11 kwietnia 2017, 23.00
Kościół Bożego Ciała

TENEBRAE I
Sébastien de Brossard: Leçons de Ténèbres Pour Le Mercredi Saint (światowe prawykonanie)

Le Quadrige
Alix Rousselet – sopran
Victoria Jung – sopran
Amèlie Raison – sopran
Victoire Bunel – sopran
Mathieu Boutineau – klawesyn

Wielka Środa / 12 kwietnia 2017, 20.00
Kościół św. Katarzyny

VANITAS III
Antonio Draghi: Il terremoto (światowe prawykonanie)

Le Poème Harmonique
Arte dei Suonatori
Léa Tromenschlager – Beata Vergine – sopran
Claire Lefilliâtre – Madalena – sopran
Jeffrey Thompson – San Giovanni – tenor
Dominique Visse – Un Scriba – kontratenor
Emmanuel Vistorky – Un Fariseo – bas
Victor Sicard – Centurione – baryton
Anna Zawisza – Lume di Fede – sopran
Helena Poczykowska – Lume di Scienza – alt

Marta Wróblewska – sopran
Marcin Liweń – alt
Piotr Gałek – tenor
Andrzej Marusiak – tenor
Andrzej Zawisza – bas
Michał Dembiński – bas
Alexandra Rübner – aktorka

Vincent Dumestre – dyrygent
Benjamin Lazar – reżyseria, scenografia

*koncert nagrywany i retransmitowany przez telewizję Mezzo

Wielka Środa / 12 kwietnia 2017, 23.00
Kościół Bożego Ciała

TENEBRAE II
Jean Baptiste Gouffet: Leçons de Ténèbres Pour Le Jeudi Saint (światowe prawykonanie)

Le Taylor Consort
Alix Rousselet – sopran
Victoria Jung – sopran
Amèlie Raison – sopran
Eva Zaïcik – sopran
Justin Taylor – klawesyn

Wielki Czwartek / 13 kwietnia 2017, 20.00
Centrum Kongresowe ICE Kraków, Sala Audytoryjna S1

PASSION
Georg Philipp Telemann: Brockes Passion TWV 5:1

Ensemble Pygmalion
Robin Trischler – tenor (Ewangelista)
Joanne Lunn – sopran
Robin Johannsen – sopran
Marie-Claude Chappuis – mezzosopran
NN – baryton
NN – solista
Raphaël Pichon – dyrygent

Wielki Czwartek / 13 kwietnia 2017, 23.00
Kościół Bożego Ciała

TENEBRAE III
Marc-Antoine Charpentier, Michel Richard de Lalande: Leçons de Ténèbres Pour Le Vendredi Saint (polskie prawykonanie)

Ensemble Centaurus
Alix Rousselet – sopran
Victoria Jung – sopran
Amèlie Raison – sopran
Claire Lefilliâtre – sopran
Philippe Grisvard – klawesyn

Good Friday / 14 kwietnia 2017, 20.00
Centrum Kongresowe ICE Kraków, Sala Audytoryjna S1

VANITAS IV
Giovanni Battista Pergolesi: Stabat Mater

Stabat Mater (sekwencja)
Anonim (Neapol): Tarantella
Stabat Mater a tre voci (wyjątki z manuskryptów z Monopoli i Santoro)
Francesco Durante: Concerto n°1 F-dur
Stabat Mater (cantus planus, wyjątek z manuskryptu z Ostuni)
Giovanni Battista Pergolesi: Stabat Mater (manuskrypt Menus Plaisirs du Roy)

Le Poème Harmonique
Julia Lezhneva – sopran
Anthea Pichanick – alt
Serge Goubioud – tenor
Hugues Primard – tenor
Emmanuel Vistorky – bas
Vincent Dumestre – dyrygent

Wielka Sobota / 15 kwietnia 2017, 6pm
Kopalnia Soli Wieliczka, kaplica św. Kingi

VANITAS V
Luigi Boccherini: Stabat Mater

Luigi Boccherini: Symfonia B-dur G497
Francesco Corselli: Lamentations for Holy Thursday
Luigi Boccherini: Stabat Mater

Le Concert de la Loge
Julien Chauvin – dyrygent
Eduarda Melo – sopran solo

Niedziela Wielkanocna / 16 kwietnia 2017, 20.00
Centrum Kongresowe ICE Kraków, Sala Audytoryjna S1

VANITAS VI
Michel Richard de Lalande: MAJESTE! Te Deum and Grands Motets (światowe prawykonanie)

Le Poème Harmonique
Capella Cracoviensis (chór)
Sophie Junker – sopran
Dagmar Šašková – mezzosopran
Sean Clayton – kontratenor
Mathias Vidal – tenor
Benoit Arnould – baryton
Vincent Dumestre – dyrygent

Poniedziałek Wielkanocny / 17 kwietnia 2017, 20.00
Centrum Kongresowe ICE Kraków, Sala Audytoryjna S1

RECITAL
G.F. Handel, A. Vivaldi, G.Ph. Telemann: Arie e concerti

Ensemble Matheus
David DQ Lee – kontratenor
Laurence Paugam – skrzypce
Alexis Kossenko – flet prosty 
Jean Marc Goujon – flet traverso
Jean Christophe Spinosi – dyrygent, skrzypce