Festiwal Opera Rara 2019

czwartek, 31 stycznia 2019 - niedziela, 17 lutego 2019

  • czwartek, 31 stycznia 2019 - niedziela, 17 lutego 2019
>

Jaka jest opera? Wciąż w rozwoju, mnożąca interpretacje, ciągle poszukująca – i budząca zachwyt. Zobaczcie sami na Festiwalu Opera Rara!

Na to pytanie wypada dodać jeszcze jedną odpowiedź: pełna kontrastów. Akcja rozwija się tu w rytmie skokowym – zawrotnie przyśpiesza w recytatywach, by zwolnić niemal do zera w wirtuozowskich ariach. Punktem wyjścia bywają długie libretta, ale są i takie opery, które obywają się bez słów. Sceniczne historie można opowiadać dosłownie i w rozbudowanych dekoracjach albo bardzo umownie, np. mając za scenografię wyłącznie światło. I właśnie na grę przeciwieństw stawia w tym roku Festiwal Opera Rara (31 stycznia – 17 lutego). Na jego afiszach dzieła rzadko wykonywane sąsiadują z tytułami oczywistymi (choć zaprezentowanymi w świeży sposób), a całość pozwoli zobaczyć zarówno tradycyjne, jak i prowokacyjne oblicze opery. Wystąpią światowe gwiazdy i chór złożony z amatorów, a obok XVIII-wiecznej kompozycji Jeana-Philippe’a Rameau zabrzmi XX-wieczna minimalistyczna muzyka Philipa Glassa. „Opera Rara to wyjście poza schemat: prezentujemy zarówno opery barokowe, jak i eksperymentalne inscenizacje czy recitale wokalne” – podsumowuje Jan Tomasz Adamus, dyrektor artystyczny festiwalu.

Na scenie
Sjaron Minailo, twórca specjalizujący się w rozpasanych wizualnie spektaklach site-specific, reżyseruje operę Hippolyte et Aricie – dzieło, które wywołało skandal w XVIII-wiecznym Paryżu. Czy można sobie wyobrazić lepszy początek tego festiwalu? Muzyka Jeana-Philippe’a Rameau podzieliła niegdyś paryską publikę – przeciwnicy uważali ją za nie dość uczuciową, niepotrzebnie wypełnioną dysonansami, zbyt wirtuozerską i zbyt… trudną do nauczenia. Na szczęście wśród paryżan znalazło się także liczne grono zwolenników nowej estetyki – m.in. bogatej instrumentacji (Rameau był wśród pierwszych kompozytorów, którzy odkryli brzmieniowe walory rogów i klarnetów) – a opera ostatecznie stała się wielkim sukcesem. Izraelski reżyser zapowiada, że w tym arcydziele francuskiego baroku, podobnie jak w innych swoich produkcjach, chce skupić się na kwestiach uniwersalnych. Wraz z międzynarodowym gronem solistów (wśród nich znana z Festiwalu Opera Rara 2017 Michaela Selinger jako Fedra, czyli femme fatale tej opery), Chórem Capelli Cracoviensis i Orkiestrą Festiwalową Kraków pod batutą Marka Toporowskiego szukać będzie odpowiedzi na pytania uniwersalne. Jakie niebezpieczeństwa czyhają na nas w życiu społecznym? Jakie reguły rządzą ludzkością i cywilizacją? I jak często ulegamy pokusom, by je łamać? Odpowiedzi (a być może kolejne ważkie pytania) zabrzmią 31 stycznia, a także 2 i 3 lutego ze sceny Centrum Kongresowego ICE Kraków.
Cassandra (1727) i Just (2014): te dzieła dzieli blisko trzysta lat, reżyser Tomasz Cyz splata je jednak w spójną opowieść o wojnie, pożodze, śmierci i żałobie oraz o miłości, tęsknocie i wspólnocie, o czym przekonamy się 1, 3, 4 i 5 lutego w Cricotece. Inscenizacja łączy barokową kantatę Benedetta Marcella opartą na wyimkach z Homerowskiej Iliady i dramatów Eurypidesa z chóralną kompozycją współczesnego kompozytora amerykańskiego Davida Langa, która wykorzystuje wybrane słowa z biblijnej Pieśni nad Pieśniami. „Cassandra & Just to znak wszelkich czasów – mówi o swoim spektaklu reżyser – po wojnach toczonych przez mężczyzn i w imię męskich spraw przychodzi czas na złożenie tego okaleczonego świata przez pierwiastek wyłącznie żeński”.
Łacińską sentencją Non nova, sed nove opiszemy natomiast festiwalową inscenizację Così fan tutte, przebojowej historii spod pióra Wolfganga Amadeusza Mozarta o dwóch młodzieńcach testujących wierność swoich narzeczonych. Operę od lat należącą do kanonu (choć w XIX wieku uważano ją za niemoralną, a wiek XX zarzucał jej mizoginizm…) tym razem opowiadać będzie reżyser Cezary Tomaszewski, ten sam, który wraz z Capellą Cracoviensis serwował już Monteverdiego w barze mlecznym, ćwiczył Glucka na sali gimnastycznej, a Moniuszkę ulokował w krakowskim salonie. Dzięki tej inscenizacji przekonamy się także, że opera to sztuka dla wszystkich – w scenerii nowohuckiej Łaźni Nowej u boku profesjonalnych śpiewaków i instrumentalistów Capelli Cracoviensis wystąpi złożony z amatorów Krakowski Chór Mieszczański (7, 9, 10, 11 lutego).
Na festiwal – jako czwarta produkcja sceniczna – wraca A Madrigal Opera. Dzieło Philipa Glassa, podobnie jak dwa lata temu, wyreżyseruje Krzysztof Garbaczewski, jednak nie ma tu mowy o żadnej wtórności. Pozbawiona libretta i didaskaliów opera (antyopera?) może być dowolnie kształtowana dramaturgicznie. Jedyną podpowiedzią ze strony kompozytora jest tu sama muzyka, jedynym ograniczeniem – krańce wyobraźni twórców, a o kreatywności Garbaczewskiego wiemy przecież niemało… Spektakle na sześć głosów, skromne instrumentarium i sześciu tancerzy-aktorów rozegrają się w przestrzeniach MOCAK-u 6, 8 i 10 lutego.

U podstaw
W wywiadzie dla „Karnetu” (2/2017) Jan Tomasz Adamus podkreślał, że podstawą i racją bytu teatru operowego jest głos ludzki. Dlatego na Festiwal Opera Rara składają się nie tylko produkcje sceniczne, ale także recitale wybitnych śpiewaków. W tym roku listę znakomitych nazwisk otwiera Danielle de Niese. Sopranistka weszła w profesjonalny operowy świat, mając zaledwie 15 lat. Cztery lata później stanęła na scenie nowojorskiej Metropolitan Opera, na którą od tamtej pory regularnie wraca. Była majestatyczną Kleopatrą u Handla (Glyndebourne) czy przebiegłą Poppeą u Monteverdiego (Teatro Real), jednak jej repertuar nie ogranicza się ani tylko do baroku, ani tylko do opery – artystka występowała wraz z raperem LL Cool J-em, zaśpiewała też w filmie Ridleya Scotta Hannibal. Świadectwem jej uniwersalnych zainteresowań i niezwykłych możliwości będzie program recitalu, który usłyszymy 12 lutego w Teatrze im. J. Słowackiego – obok takich operowych gigantów, jak Handel, Mozart i Puccini, zabrzmią George Gershwin czy Cole Porter. Z przykrością informujemy, że zaplanowany na 12 lutego recital mistrzowski Danielle de Niese nie odbędzie się z powodu choroby artystki.
Na kontrasty w swoim repertuarze stawia też inna znakomitość festiwalu – 13 lutego w Teatrze im. J. Słowackiego Jakub Józef Orliński zaprezentuje arie barokowe (Handel, Bononcini, Orlandini) i polskie pieśni (Szymanowski, Baird, Łukaszewski). Młody kontratenor ma charyzmę, wdzięk i naturalność, a przede wszystkim – wyjątkowej urody głos, którym wyśpiewał liczne konkursowe nagrody. Szeroka publiczność poznała go dzięki bijącemu na YouTubie rekordy popularności spontanicznemu nagraniu z festiwalu w Aix-en-Provence. Artysta przebojem zdobywa międzynarodową sławę: wystąpił już w Metropolitan Opera, Carnegie Hall, Wigmore Hall czy Barbican Centre. Jesienią ubiegłego roku ukazał się jego debiutancki solowy album Anima Sacra wydany przez Erato/Warner Classics. A w wolnych chwilach i na rozgrzewkę przed koncertami śpiewak ćwiczy… breakdance. Oto modelowy przykład łączenia przeciwieństw, godny Festiwalu Opera Rara!
Przez trzy kolejne festiwalowe wieczory Aula Collegium Novum UJ rozbrzmiewać będzie pieśniami, które przywiozą do Krakowa Evelina Dobračeva (14 lutego), Sophie Karthäuser (15 lutego) i Adriana Kučerová (16 lutego). Dobračeva, znana już publiczności Festiwalu Opera Rara jako bohaterka Erwartung Schönberga, sięgnie po dumki i romanse Czajkowskiego, Rimskiego-Korsakowa i Rachmaninowa. Sophie Karthäuser przywoła z kolei wielkie nazwiska niemieckiego romantyzmu: Mendelssohn i Schumann, a wraz z nimi kompozycje… Fanny, siostry Feliksa, oraz Clary, żony Roberta. Jej recital niemieckich Lieder urozmaicą francuskie mélodies autorstwa Claude’a Debussy’ego. Natomiast Adriana Kučerová, której sukcesy w Glyndebourne, Salzburgu, La Scali czy Operze Wiedeńskiej odbijają się szerokim echem w jej rodzinnej Słowacji, w pieśniach Mikuláša Schneidera-Trnavskiego, Eugena Suchonia, Antonína Dvořáka czy Béli Bartóka tropić będzie muzyczny folklor swojej ojczyzny.
Festiwal zamkniemy recitalem Nouveau Monde, któremu przyświecają różnorodność, ciekawość świata i przekraczanie granic, tych państwowych i tych pomiędzy gatunkami muzycznymi. Tradycyjne pieśni peruwiańskie, XVIII-wieczne hiszpańskie zarzuele, barokowa opera francuska, angielska opera-maska – w tę szaloną podróż po Starym i Nowym Świecie zabierze nas Patricia Petibon, jedna z najjaśniejszych gwiazd francuskiej (i nie tylko!) sceny operowej, która wraz z zespołem La Cetra wystąpi 17 lutego w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach.

Wokół opery
A to jeszcze nie wszystko. „Zapraszamy do zanurzenia się w festiwalowej atmosferze. Będziemy spotykać się z fantastycznymi ludźmi i tworzyć ścieżki tematyczne, aby spektakle i koncerty obudować szerokim kulturowym komentarzem” – tak szereg wydarzeń towarzyszących zapowiada Robert Piaskowski, zastępca dyrektora ds. programowych Krakowskiego Biura Festiwalowego. Z reżyserami porozmawiamy więc o sztuce łączenia na scenie muzyki i teatru. W paśmie Książka w operze będziemy dyskutować o antycznych kochankach, którzy powinni wylądować na kozetce u Freuda, a także o pierwszym polskim komiksie erotycznym stworzonym przez kobiety. Spotkania spod znaku Opera Rara ze smakiem przyniosą natomiast rozważania o miłości do włoskiego jedzenia i włoskiej muzyki, czekoladzie, a także tradycyjnych daniach kuchni polskiej i ludowych piosenkach.

W 2017 roku znana pod nazwą Opera Rara seria pojedynczych koncertów przeistoczyła się w festiwal, który płynnie wpisał się w krakowski kalendarz kulturalny i zdobył serca słuchaczy. Cieszmy się po raz trzeci urokami, które niosą karnawał z operą i opera w karnawale! (Barbara Skowrońska)

31 stycznia, 2 lutego 2019, 19.00
3 lutego 2019, 15.00
Centrum Kongresowe ICE Kraków

Jean-Philippe Rameau
Hippolyte et Aricie

reż. Sjaron Minailo
Francuski barok to zawsze wielkie wyzwanie i ekscytujące pole dla eksperymentu. Dlatego Krakowska Orkiestra Festiwalowa, międzynarodowy zespół śpiewaków oraz reżyser Sjaron Minailo łączą siły, by twórczą wrażliwość ludzi z różnych stron świata wzbogacić o genius loci.

1, 3, 4, 5 lutego 2019, 19.00
Ośrodek dokumentacji sztuki Tadeusza Kantora CRICOTEKA
Cassandra & Just
Benedetto Marcello: kantata „Cassandra“

David Lang: „Just“ (reż. Tomasz Cyz)
Opowieść o wojnie, pożodze, śmierci i żałobie oraz o miłości, tęsknocie i wspólnocie. Zderzenie barokowej kantaty opartej na wyimkach z „Iliady” Homera i dramatów Eurypidesa, streszczającej w krótkich obrazach wątki wojny trojańskiej oraz „Just”: chóralna pieśń nawiązująca do biblijnej „Pieśni nad pieśniami” i mówiąca o różnicy między „ty” i „ja” w akcie miłosnym. „Cassandra & Just” jako znak wszelkich czasów: po wojnach toczonych przez mężczyzn, w imię męskich spraw, po niewysłuchaniu kobiecych ostrzeżeń, przychodzi czas na złożenie tego okaleczonego świata przez pierwiastek (wyłącznie) żeński.

6, 8, 10 lutego 2019, 20.00
Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK
Philip Glass
A Madrigal Opera

reż. Krzysztof Garbaczewski
Rodzaj pustej formy, w którą wlać można bardzo różną, a w zasadzie dowolną teatralną treść. Philip Glass wymaga dokończenia utworu na scenie przez reżysera, którego nie ogranicza właściwie nic poza dyktowanymi przez muzykę czasowymi ramami trwania dzieła. Nic dziwnego, że tak specyficzną misję powierzono Krzysztofowi Garbaczewskiemu, którego rozbuchana inwencja każe mu konstruować zupełnie autonomiczne, rządzące się własnymi prawami światy.

7, 11 lutego 2019, 17.00
9 lutego 2019, 11.00
10 lutego 2019, 15.00

Teatr Łaźnia Nowa
Wolfgang Amadeus Mozart
Così fan tutte
reż. Cezary Tomaszewski

Opera komiczna w dwóch aktach z 1789 roku. Historia dwóch młodych oficerów Guglielmo i Ferranda, którzy pod wpływem sceptycznego filozofa Don Alfonso, przygotowują intrygę, będącą testem na wierność ich kochanek: Fiordiligi i Dorabelli. Libretto Lorenza da Ponte stanowi dla nas punkt wyjścia do poddania uczuć i emocjonalności analizie naukowej. Wprowadzając ciało w ruch wytworzymy możliwe sieci połączeń w ramach geometrii muzyki Mozarta. Wykorzystując strategie omyłek, powtórzeń i namnożenia będziemy poruszać się pomiędzy naukowością projektu oświeceniowego a operą buffa, pomiędzy analizą chemiczną ciała pożądanego a campowością afektów, poszukując algorytmu kochanków i alchemii miłości.

12 lutego 2019, 19.00 Recital odwołany!
Teatr im. J. Słowackiego
Danielle de Niese | sopran
Matthew Fletcher | fortepian
Informacje na temat zwrotu zakupionych biletów znajdą Państwo tutaj.

13 lutego 2019, 19.00
Teatr im. J. Słowackiego
Jakub Józef Orliński | kontratenor
Michał Biel | fortepian

W programie: Giovanni Antonio Boretti | Giovanni Battista Bononcini | Johann Adolf Hasse | George Frideric Handel | Francesco Bartolomeo Conti | Luca Antonio Predieri | Karol Szymanowski | Tadeusz Baird | Paweł Łukaszewski

14 lutego 2019, 19.00
Collegium Novum UJ
Evelina Dobračeva | sopran
Semion Skigin | fortepian

W programie: Piotr Czajkowski | Nikołaj Rimski-Korsakow | Siergiej Rachmaninow

15 lutego 2019, 19.00
Collegium Novum UJ
Sophie Karthäuser | sopran
Eugene Asti | fortepian

W programie: Felix Mendelssohn | Fanny Mendelssohn | Clara Schumann | Claude Debussy | Un petit bestiaire

16 lutego 2019, 19.00
Collegium Novum UJ
Adriana Kučerová | sopran
Róbert Pechanec | fortepian

W programie: Mikuláš Schneider-Trnavský | Eugen Suchoň | Antonín Dvořák | Béla Bartók | Leonard Bernstein | Jevgenij Iršai

17 lutego 2019, 19.00
Galeria Sztuki Polskiej XIX w. w Sukiennicach
Nouveau monde
Patricia Petibon | sopran
La Cetra Barockorchester Basel

Eva Borhi | koncertmistrz
W programie: Tarquinio Merula | Henri le Bailly | melodie tradycyjne z Codex Martínez Compañón | José de Nebra | Henry Purcell | Marc-Antoine Charpentier | Jean-Philippe Rameau | George Frideric Handel

OK Nasz strona korzysta z plików cookies w celach statystycznych, marketingowych i promocyjnych. Możesz wyłączyć tą opcję w ustawieniach prywatności swojej przeglądarki.