Aleksy Rodecki, czyli arianin w Krakowie

okolice dawnych bram Mikołajskiej i Nowej

Dzisiaj:

brak informacji

Oficynę w Krakowie zakłada w 1574 roku i działa tu do wyjazdu w końcu XVI wieku do ariańskiego Rakowa, gdzie umiera około 1606 roku. Dom, w którym mieściła się oficyna, nie istnieje. Według opisu z epoki mieścił się „za Bramą Mikołajską, między Bramą Mikołajską a Nową, na wysokości ulicy Siennej”. Dzisiaj szukajmy go więc gdzieś na Plantach.

W życiu Rodeckiego jak w soczewce skupiają się konflikty religijne epoki: początkowo katolik, nawet krakowski franciszkanin, od 1556 w pińczowskim zborze kalwińskim. W następnych latach jego nazwisko przewija się często w narastających wewnętrznych sporach doktrynalnych wśród protestantów – bardzo zresztą radykalnych, połączonych z wyklinaniem, wykluczaniem itd. Pojawiają się też odłamy unitariańskie, nanodorantystyczne i inne. Dodatkowym problemem są kolejne fale ataków za strony katolickiej. Mimo prób rozwiązania tych problemów, jak konfederacja warszawska i ugoda sandomierska, napięcia narastały. Nie pomogło zaangażowanie króla Stefana Batorego – między członkami poszczególnych wyznań dochodziło do fizycznych ataków, podpaleń, zbrojnych tumultów. Sam Rodecki pada ofiarą takiej agresji, napaści i grabieży w 1578 roku. Również wewnątrz obozu protestanckiego ma wielkie problemy – kilkukrotnie jest wykluczany z różnych zborów. Na domiar złego, na skutek oskarżeń kleru dwukrotnie (1580 i 1585) trafia do więzienia.

Te ogromne problemy i perturbacje specjalnie przytaczamy na początku, gdyż na ich tle dziwić może bogaty zakres jego działalności drukarskiej, głównie oczywiście religijnej, protestanckiej. Zaczyna w 1574 roku wydaniem katechizmu Jerzego Schomana (Georga Schomanna) Catechesis et confessio fidei. Rodecki drukuje też Rozmowy chrystyjańskie czy przekład Nowego Testamentu. Typowym zabiegiem stosowanym dla ukrycia wydawcy było podanie fałszywych adresów wydawniczych. Rodecki używa więc pseudonimów Alexander Turobinius i Theophilus Adamides, miejscem druku mają być Kolonia, Bazylea, Toruń i inne. Na 81 znanych wydań aż 55 miało fałszywe dane. Do końca wydaje polemiczną literaturę religijną. O dziwo, pewne edycje zamawia Cerkiew prawosławna do zwalczania unitów, a już absolutnym zaskoczeniem jest druk podręczników dla jezuitów. Koloryt epoki potrafi zaskoczyć. Ciągłe konflikty kończą się decyzją Rodeckiego o wyjeździe na stałe do ariańskiego Rakowa, gdzie działa do około 1606 roku, a żywota dokonuje w sławnych dziś Lusławicach. Aby dopełnić obrazu tego wyjątkowego drukarza, należy przypomnieć, że oprócz tekstów religijnych od 1595 roku wydaje również poezje Sebastiana Klonowica (Worek Judaszów czy Flis) oraz dzieła historyczne i geograficzne wybitnego uczonego Stanisława Sarnickiego.

--------------------------

Fot. 14.1. Nowy Testament to iest Wszytkie pisma Nowego Przymierza, druk Aleksy Rodecki, 1577, źródło: Biblioteka Narodowa, Polona

Fot. 14.2. Marcin Czechowic, Rozmowy christianskie, druk Aleksy Rodecki, 1575, źródło: Biblioteka Narodowa, Polona

Fot. 14.3-5. Stanisław Sarnicki, Descriptio veteris et novae Poloniae, druk Aleksy Rodecki, 1585, źródło: Biblioteka Narodowa, Polona

okolice dawnych bram Mikołajskiej i Nowej
OK Nasz strona korzysta z plików cookies w celach statystycznych, marketingowych i promocyjnych. Możesz wyłączyć tą opcję w ustawieniach prywatności swojej przeglądarki.