Apteka Tadeusza Pankiewicza w getcie krakowskim

Wydarzenie stałe

  • Wydarzenie stałe
>

Apteka w getcie krakowskim – tak zatytułował swoje wydane tuż po wojnie wspomnienia z lat 1941-1943 Tadeusz Pankiewicz, właściciel apteki przy ówczesnym placu Zgody, jedyny Polak w krakowskim getcie, świadek cierpienia i zagłady krakowskich Żydów. Dziś w dawnej aptece mieści się oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.

Książka ukazała się w 1947 roku i zaraz potem na wiele lat zapadło milczenie na temat wojennych losów krakowskich Żydów, getta i samego Pankiewicza. Apteka Pod Orłem została znacjonalizowana, a następnie przeniesiona, zaś w jej miejscu urządzono bar. Na placu (przemianowanym w 1948 roku na pl. Bohaterów Getta) przez ponad pół wieku mieściła się obskurna pętla autobusowa. Dopiero w 1981 roku bar zlikwidowano, a w 1983 zorganizowano izbę pamięci z niewielką wystawą poświęconą gettu i aptece. W 2003 roku zyskała ona muzealny status – jako oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Utworzenie jego ekspozycji wsparli m.in. Roman Polański i Steven Spielberg. W 2005 roku na wyremontowanym placu otwarto upamiętniającą likwidację getta instalację z rzeźb-krzeseł projektu krakowskich architektów Piotra Lewickiego i Kazimierza Łataka.

W 2013 roku, w 70. rocznicę likwidacji krakowskiego getta otwarto tu zmodernizowaną wystawę poświęconą zagładzie krakowskich Żydów oraz zmarłemu w 1993 roku Tadeuszowi Pankiewiczowi. Jego wspomnienia twórcy ekspozycji przyjęli za podstawę jej scenariusza. Aptekarz nie był tylko biernym świadkiem czy kronikarzem rozgrywających się w getcie dramatycznych wydarzeń. Za działalność na rzecz ratowania jego mieszkańców został w 1983 roku nagrodzony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Apteka w nowej odsłonie układem wnętrz i wystrojem nawiązuje do czasów okupacji, gdy pod osłoną produkcji i sprzedaży leków kryło się tu miejsce konspiracyjnych spotkań, punkt kontaktowy, w którym przekazywano prowiant i lekarstwa dla mieszkańców getta, udzielano schronienia i organizowano fałszywe dokumenty. Pankiewicz mieszkał w tym czasie w pokoju na zapleczu, a w pracy – zarówno oficjalnej, jak i podziemnej – pomagały mu trzy dochodzące „na przepustki” zaufane farmaceutki.

Jakie były formy i skala tej pomocy, dowiemy się m.in. z nagranych pod koniec ubiegłego wieku wypowiedzi świadków. Poznamy „recepty na przeżycie” w getcie. Zajrzymy do korespondencji, jaką przez lata Pankiewicz otrzymywał z całego świata od ocalonych przez siebie ludzi, w Polsce przez dziesięciolecia pozostając anonimowym. Dzięki odnalezionym i zidentyfikowanym zdjęciom ujrzymy twarze wielu związanych z historią apteki osób, znanych dotąd tylko z imienia i nazwiska.

Muzeum przy pl. Bohaterów Getta wraz z ekspozycją w Fabryce Emalia Oskara Schindlera oraz prezentacją w dawnej siedzibie gestapo przy ul. Pomorskiej tworzą Muzealną Trasę Pamięci przybliżającą okupacyjne losy Krakowa i jego mieszkańców.

Apteka Pod Orłem

pl. Bohaterów Getta 18

Tadeusz Pankiewicz, przejmując aptekę po swoim ojcu, nie spodziewał się zapewne, że wraz z nią przejdzie niebawem do historii...

Szczupły, niewysoki mężczyzna z ciemnymi włosami zaczesanymi do tyłu, na fotografiach często z fajką, nie wyglądał na bohatera. A jednak. Gdy w 1941 roku nazistowskie władze utworzyły w Podgórzu getto dla żydowskich mieszkańców Krakowa, Polak Tadeusz Pankiewicz, farmaceuta z dyplomem Uniwersytetu Jagiellońskiego, wystarał się o pozwolenie na dalsze prowadzenie swojej apteki, która znajdowała się na terenie getta – przy placu Zgody (dziś plac Bohaterów Getta 18). Motywował to tym, że jedyna apteka w getcie może okazać się pomocna w razie zagrożenia epidemią. Czynna całą dobę apteka była miejscem konspiracyjnych spotkań, punktem kontaktowym, tu przekazywano prowiant i leki dla mieszkańców getta, udzielano schronienia i organizowano fałszywe dokumenty.

Tadeusz Pankiewicz stał się też świadkiem końca żydowskiego getta w Krakowie – najpierw dwóch krwawych wysiedleń (czerwiec i październik 1942 roku), a potem jego brutalnej likwidacji (13 i 14 marca 1943 roku), podczas której zdolnych do pracy mieszkańców skoszarowano w obozie w Płaszowie, zaś starszych, chorych, bezrobotnych, dzieci i matki, które zdecydowały się z nimi pozostać czy lekarzy, którzy do końca trwali przy swoich pacjentach, rozstrzelano lub wywieziono do obozu zagłady w Auschwitz.

Wspomnienia tych dni Tadeusz Pankiewicz spisał we wstrząsającej książce Apteka w getcie krakowskim. Jego relacja, opisująca plac Zgody po likwidacji getta, pełen połamanych szaf, stołów, kredensów, łóżek, stała się inspiracją oryginalnego pomnika złożonego z 68 pustych krzeseł z brązu rozrzuconych po całym placu, symbolizujących żydowskich mieszkańców Krakowa i przypominających o ich zagładzie.

Dziś w dawnej aptece znajduje się muzeum (oddział Muzeum Krakowa) poświęcone Tadeuszowi Pankiewiczowi, historii getta i martyrologii Żydów. W odtworzonych wiernie wnętrzach w aptecznych szufladach ukryto eksponaty, zdjęcia i dokumenty, a zwiedzający sam składa je w opowieść o strasznych wydarzeniach, które rozegrały się kiedyś na dzisiejszym placu Bohaterów Getta oraz sąsiednich ulicach.

Apteka Pod Orłem jest częścią muzealnej Trasy Pamięci (Ulica Pomorska, Apteka Pod Orłem, Fabryka Schindlera).

Bilety: normalny 18 zł, ulgowy 14 zł, rodzinny 36 zł, wstep wolny w środę
www.bilety.mhk.pl

OK Nasz strona korzysta z plików cookies w celach statystycznych, marketingowych i promocyjnych. Możesz wyłączyć tą opcję w ustawieniach prywatności swojej przeglądarki.