Kraków Travel

czwartek, 7 lipca 2022 - niedziela, 10 lipca 2022

Pałac Potockich

Rynek Główny 20

Pałac Potockich to kulturalne miejsce spotkań w sercu historycznego Krakowa. To także punkt...

Po jedenastu latach Festiwal Miłosza powraca do frazy, która dziś sama ciśnie się na usta, tym razem w trojakiej wersji językowej: Rodzinna Europa | Родинна Європа | Родная Эўропа. Patrząc na Wschód, będziemy jednocześnie wsłuchiwać się w najnowsze i najciekawsze odsłony poetyckiej polszczyzny. W całości stacjonarnie, raz w pałacu, raz na polu. Na festiwalowe wydarzenia zapraszamy od 7 do 10 lipca do Pałacu Potockich, który będzie centrum festiwalowym tegorocznej odsłony największego poetyckiego święta w Polsce, oraz do innych wierszoprzyjaznych miejsc w Krakowie. Szczegóły (prozą) poniżej.

Środa: irlandzko-iberyjskie preludium
W dzień przed oficjalnym otwarciem festiwalu spotykamy się w Pałacu Potockich – najpierw na konferencji prasowej o 12.00, a później z okazji rozpoczęcia współpracy Krakowa Miasta Literatury UNESCO i Fundacji Seamusa Heaneya, poety blisko związanego z Krakowem i Festiwalem Miłosza. Natomiast wieczorna Republica Poetica w Lokatorze w całości poświęcona będzie twórczości Glorii Gervitz.

Czwartek: premiery książek, slam i Miłosz Lecture prosto z Dublina
Pierwszy dzień festiwalu upłynie pod znakiem nowości poetyckich, ale i niestandardowych, eksperymentalnych spotkań ze słowem i dźwiękiem. Od godz. 14.00 premiery z udziałem autorów i autorek będą miały: książkowy debiut poetycki Nielegalne kopie Pawła Harlendera (Wydawnictwo WBPiCAK), Moje powinności Joanny Oparek (Wydawnictwo WBPiCAK) i Wielkie rzeczy Wojciecha Bonowicza (Wydawnictwo a5), a także śnieg Macieja Roberta (Wydawnictwo Warstwy).
Spotkania autorskie z poetami będą się przeplatać z performatywnym pisaniem wierszy na ścianie w Pałacu Potockich przez Agatę Puwalską (13.30) i Pawła Kusiaka (18.30), którzy tym samym zapowiedzą wieczorny Wernisaż Jednego Wiersza w Otwartej Pracowni na Kazimierzu (a właściwie dwóch wierszy, bo swoje poematy od godz. 19.30 pisać tu będą Marlena Niemiec i Robert Rybicki).
Znany doskonale uczestnikom z poprzednich edycji wykład mistrzowski Miłosz Lecture pojawi się w programie dwukrotnie. Pierwszy wygłosi John F. Deane, wybitny irlandzki poeta, działacz kultury i tłumacz. Jego wykład pt. Wiersz o Szczygle: o poezji i wojnie zapowie Jerzy Illg, odkrywca poezji Deane’a, z którą podczas Festiwalu Miłosza będziemy mogli zapoznać się po raz pierwszy w polskim przekładzie. Wykład będzie dotyczył roli literatury w czasach społecznych niepokojów i wojny w Ukrainie.
W czwartkowe popołudnie i wieczór przeniesiemy się na krakowski Kazimierz. Poza muzyczno-poetycką odsłoną w Otwartej Pracowni wybierzemy się na poetycki Slam w Magazynie Kultury w Kolanku No 6 (każdy poeta dostaje mikrofon i ma trzy minuty aby zachwycić publiczność) oraz elektryzujący koncert poznańskiego duetu KOPYT/KOWALSKI (wokal/perkusja/gitara basowa) – oczywiście w Pięknym Psie.

Piątek: Rodzinna Europa (Środkowo-Wschodnia), Miłosz i Różewicz
Piątkowe rozmowy o poezji rozpocznie o godz. 14.00 dyskusja Jadwigi Maliny, Michała Zabłockiego i Małgorzaty Bugaj o prywatnych obowiązkach rodzinnych. Z kolei na godz. 15.00 zaplanowaliśmy dyskusję o sile literatury w obliczu katastrofy. Tłumaczki z ukraińskiego Aneta Kamińska oraz Joanna Bernatowicz, przewodnicząca białoruskiego PEN Clubu Taciana Nadbaj oraz poeta dysydent z Białorusi Uładzimir Niaklajeu będą debatować o roli twórców i twórczyń w czasach wojny. Dyskusja jest pierwszym wydarzeniem w ramach pasma Rodzinna Europa | Родинна Європа | Родная Эўропа, które podejmować będzie kwestie europejskiej wspólnoty i tożsamości w czasach konfliktów społecznych i zbrojnych, m.in. w Ukrainie i Białorusi. Nawiązanie do tytułu esejów Czesława Miłosza jest tu nieprzypadkowe.
Poezja (i muzyka) Europy Wschodniej będzie wspólnym mianownikiem wydarzeń piątkowych – podczas spotkania Chadanowicz czyta Miłosza uczestnicy usłyszą poezję patrona festiwalu w trzech językach: polskim, białoruskim oraz najbardziej uniwersalnym języku muzyki. Utwory na fortepian, klarnet i saksofon stworzone przez białoruskich kompozytorów (Vitali Darashuk, Volha Padhaiskaya i Kirył Kryscia) wybrzmią wraz z trzynastoma wierszami Czesława Miłosza (wiersze w tłumaczeniu Andreja Chadanowicza).
To niejedyny ukłon w stronę klasyków. Listy Miłosza i Różewicza będą punktem wyjścia do rozmowy o Braterstwie poezji. Andrzej Franaszek i Emil Pasierski podczas spotkania o godz. 17.00 zdradzą inspiracje do powstania książki, której trzon stanowi korespondencja dwóch znakomitych polskich poetów z lat 1947–2013.
Drugi dzień festiwalu zakończy Ukraiński wieczór poetycki, podczas którego usłyszymy wiersze festiwalowych gości – w języku polskim i ukraińskim. Wśród czytających autorów pojawią się między innymi: Natalia Belczenko, Małgorzata Lebda, Olesia Mamczyc, Olha Olchowa, Krystyna Potapenko, Marek Radziwon czy Barbara Sadurska. Gospodyniami wieczoru będą Julia Bierieżko-Kamińska oraz Tetiana Oleksiienko. Spotkaniu towarzyszyć będzie muzyka w wykonaniu Krystyny Michajłyszyn, która zagra na bandurze – ukraińskim instrumencie ludowym. Tego wieczora oddamy także mikrofon publiczności, aby każdy mógł przeczytać wybrany przez siebie wiersz ukraiński.

Urodzinowa sobota z Nagrodą Szymborskiej i poetycką ucztą
Trzeci dzień festiwalu rozpoczniemy od powolnej kawy z nominowanymi do Nagrody im. Wisławy Szymborskiej: Zuzanną Bartoszek, Jerzym Jarniewiczem, Małgorzatą Lebdą, Krzysztofem Siwczykiem i Dariuszem Sośnickim. W tym samym czasie na krakowskim Kazimierzu poeta i aktywista Konrad Góra będzie wcielał w życie pacyfistyczną akcję Food Not Bombs: własnoręcznie przygotowane jedzenie wraz z poezją zostanie przez niego rozdane wszystkim złaknionym strawy – i tej dosłownej, i poetyckiej (akcja potrwa od godziny 11.00 do 16.00 – rozpoczynamy pod Spółdzielnią Ogniwo, a następnie będziemy się przemieszczać w stronę Rynku).
Weekend będzie również czasem spotkań z autorami i autorkami premierowych książek. Z festiwalową publicznością spotka się Krystyna Dąbrowska, autorka Miasta z indu (Wydawnictwo a5), John F. Deane podzieli się z wielbicielami poezji pierwszym polskim wydaniem swoich wierszy Kości słonych wód (Wydawnictwo Znak) w przekładzie Justyna Huni i Agaty Hołobut, a angolska stypendystka Programu Rezydencjalnego Międzynarodowej Sieci Miast Schronienia ICORN Aaiún Nin zaprezentuje swój pierwszy tom poetycki w języku polskim – Pęknięte połówki mlecznego słońca (Wydawnictwo Lokator). Tego popołudnia posłuchamy również rozmowy z Aldoną Kopkiewicz, autorką tomu Przy sobie oraz Leszkiem Szarugą, z którym porozmawiają Małgorzata Lebda i Jerzy Jarniewicz.
Sobotnie popołudnie uświetni także wykład prof. Marci Shore, wybitnej amerykańskiej historyczki, badaczki Europy Środkowej i Wschodniej związanej z Uniwersytetem Yale oraz pisarki, która wygłosi drugi Miłosz Lecture. Wykład poprzedzi słowo wstępu dr hab. Magdaleny Heydel.
Debata Krajobraz po imperium? to kolejna propozycja z pasma Rodzinna Europa | Родинна Європа | Родная Эўропа, tym razem szczególnie dla osób zainteresowanych społeczną i kulturową perspektywą zmian, które zachodzą w państwach postimperialnych. W rozmowie udział wezmą publicystka i badaczka relacji polsko-ukraińskich Bogumiła Berdychowska, tłumacz i rusycysta prof. Grzegorz Przebinda oraz ukraińska pisarka Wiktoria Amelina. Spotkanie będzie prowadzone w językach polskim i ukraińskim.
Równolegle do spotkań w Pałacu Potockich zapraszamy do Księgarni De Revolutionibus Books&Cafe na blok wydarzeń przygotowanych wspólnie z Fundacją i Magazynem KONTENT. Na początek porozmawiamy z Agatą Puwalską o jej najnowszej książce poetyckiej PARANOIA BEBOP, aby następnie przenieść się na „Kontent na stykach”, czyli kilkunastominutowe rozmowy Joanny Mueller, Edwarda Pasewicza oraz Jakuba Pszoniaka z zaproszonymi przez nich poetkami i poetami z Krakowa, których twórczość chcieliby polecić. Na zakończenie będziemy wspólnie świętować piąte urodziny KONTENTU. J
Jubileusz obchodzić będzie również Nagroda im. Wisławy Szymborskiej, która zostanie tego wieczora przyznana po raz dziesiąty Tym razem, jak co dwa lata, oprócz autora lub autorki najlepszego tomu poprzedniego roku nagrodzony zostanie także autor przekładu poetyckiego. Nazwisko laureata jest już znane – to tłumacz zbioru wierszy Fernanda Pessoi Heteronimy. Utwory wybrane (Wydawnictwo Lokator) Wojciech Charchalis, z którym spotkamy się następnego poranka.

Niedzielni laureaci, rozmowy o pisaniu, wolności i… pamięci
Ostatni dzień festiwalu rozpocznie się spotkaniami z laureatami Nagrody im. Wisławy Szymborskiej. Spotkamy się także z prof. Aleksandrem Fiutem, autorem premierowego tomu esejów Wyglądy i wglądy (Wydawnictwo Literackie), z którym porozmawia prof. Joanna Zach.
Premierowa poezja będzie miała szansę zagościć także w plenerze, a to za sprawą spotkania w Autorskiej Galerii Bronisława Chromego – gospodarzem będzie wrocławska młodopoetycka grupa Permutacje w składzie: Karolina Kapusta, Kamil Kawalec, Maciej Konarski, Sonia Nowacka, Lula Sarnia i Jakub Sęczyk. Podczas wieczoru publiczność będzie miała szansę spotkać się również z Pawłem Kusiakiem, Agatą Jabłońską i Mateuszem Żaboklickim.
W niedzielne popołudnie nie zabraknie rozmów o pisaniu i wolności, a to za sprawą debaty Pisarka na wojnie, w której udział wezmą Maryja Martysiewicz, białoruska poetka (przekład jej wierszy na język polski ukaże się nakładem Wydawnictwa Pogranicze), a także Oksana Zabużko, ukraińska pisarka i eseistka, autorka wydanej ostatnio Planety Piołun. Autorki porozmawiają o (nie)przekładalności doświadczenia przemocy na język literatury i (nie)słyszalności.

Symbolicznym zakończeniem festiwalu będzie wieczór czytania wierszy Adama Zagajewskiego, wybitnego krakowskiego poety, który był członkiem Rady Programowej oraz stałym gościem Festiwalu Miłosza. Poezję autora przypomni publiczności wybitna aktorka Maja Komorowska.

Wystawa, spacer, warsztaty, czyli okołopoetyckie spotkania dla każdego
Jak co roku Festiwal Miłosza zaprasza na spotkanie z pracą tłumacza, bez której poetycki dialog między językami i kulturami byłby niemożliwy. W piątek o godz. 11.30 Aneta Kamińska poprowadzi ukraińskie warsztaty translatorskie Przekładać wojnę – o tłumaczeniu nowej poezji ukraińskiej prosto z okopów, schronów i pociągów ewakuacyjnych, o tym, jak na przekład wpływa historia i polityka, o radzeniu sobie z trudnościami i emocjami. Tego samego dnia o godz. 13.00 odbędą się angielskie warsztaty translatorskie z Krystyną Dąbrowską. Uczestnicy będą przekładać wiersz zmarłego w 2016 roku poety Maxa Ritvo z tomu Four Reincarnations oraz wiersz Natalie Diaz, laureatki Nagrody Pulitzera, ze zbioru When My Brother Was an Aztec. Na oba warsztaty obowiązują zapisy mailowe do 5 lipca: miloszfestival@kbf.krakow.pl.
Z kolei dzień wcześniej, w czwartek o godz. 10.00, w ramach współpracy z Instytutem Cervantesa odbędą się warsztaty translatorskie z języka hiszpańskiego pt. Tłumaczymy José Hierro prowadzone przez Martę Eloy Cichocką oraz Marię Filipowicz-Rudek. Wydarzenie jest częścią obchodów setnej rocznicy urodzin hiszpańskiego poety José Hierro (1922–2002). Obowiązują zapisy poprzez formularz zgłoszeniowy.

6 i 9 lipca (środa i sobota) w ramach pasma towarzyszącego odbędą się miejskie spacery poetyckie dla najmłodszych i ich opiekunów. Poetyckie kamienice, poetyckie opowieści i… kilka niespodzianek. Środowy spacer będzie tłumaczony na język migowy. Wstęp wolny, obowiązują wejściówki: kbfbilety.krakow.pl.

Podczas festiwalu (od 7 do 10 lipca) w Pałacu Potockich można będzie oglądać ekspozycję poświęconą życiu i twórczości Seamusa Heaneya – wybitnego irlandzkiego poety, laureata Nagrody Nobla, twórcy zaprzyjaźnionego z Wisławą Szymborską i Czesławem Miłoszem. Wystawa została przygotowana przez Ambasadę Irlandii w Polsce.

PEŁNY PROGRAM

***
Organizatorem 11. Festiwalu Miłosza są Miasto Kraków, KBF operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO.
Festiwal powstaje we współpracy z Ambasadą Irlandii, Instytutem Kultury Willa Decjusza, Wrocławskim Domem Literatury, Fundacją Wisławy Szymborskiej, Wydawnictwem Literackim, Wydawnictwem WBPiCAK, Fundacją KONTENT, Krakowską Szkołą Poezji.
Partnerem Strategicznym Festiwalu Miłosza jest Kraków Airport, a partnerami – Wodociągi Miasta Krakowa i Krakowski Holding Komunalny S.A. w Krakowie.

miloszfestival.pl

FestiwalMilosza

Inne: wstęp wolny

Pałac Potockich

Rynek Główny 20

Pałac Potockich to kulturalne miejsce spotkań w sercu historycznego Krakowa. To także punkt wymiany doświadczeń i współpracy środowisk lokalnych oraz miejskich, otwarte i tętniące życiem miejsce kreatywności, dialogu i innowacji.
Od 2021 roku współgospodarzami Pałacu Potockich przy Rynku Głównym 20 są KBF, Galeria Bunkier Sztuki oraz księgarnia COMPARE Bookstore.

#1 Pałac Potockich. Bliżej kultury

Misją Pałacu Potockich jest tworzenie otwartego i zrównoważonego miejsca dla dialogu kultury i nauki, działań społecznych, edukacyjnych oraz innowacji.
Pałac Potockich to wspólne dobro sektora kultury oraz mieszkańców(-anek) i gości Krakowa, budowane w partnerskiej współpracy z instytucjami, fundacjami i stowarzyszeniami na rzecz lepszej przyszłości dla twórców(-czyń) i odbiorców(-czyń).

1
Głównym obszarem działalności Pałacu Potockich jest prezentowanie jakościowej, zróżnicowanej i interdyscyplinarnej oferty wydarzeń kulturalnych, otwartej i różnorodnej, dopasowanej do potrzeb różnych grup odbiorców.
W ramach tych działań odbywają się tu zarówno wydarzenia otwarte, jak i warsztatowe dla mniejszych grup; przygotowywane przez KBF i zewnętrznych organizatorów; wydarzenia jednorazowe, cykliczne i festiwalowe.

2
W Pałacu Potockich powstała przestrzeń do rozmowy przedstawicieli(-lek) sektora kultury, organizacji pozarządowych i aktywistów(-tek), którym na sercu leży zrównoważony rozwój oraz chęć zmiany społecznej. Działania obejmują wsparcie początkujących twórców(-czyń), lokalnych inicjatyw czy laboratoriów innowacji.
Celem Inkubatora w Pałacu Potockich jest tworzenie jakościowej oferty wydarzeń, nowoczesnych rozwiązań i standardów pracy w kulturze, a także rozwijanie sieci partnerstw wokół wspólnych przedsięwzięć.

3
Z racji prestiżowej lokalizacji nawiązującej do dziedzictwa kulturalnego Krakowa, a także miejskiego charakteru działań KBF, Pałac Potockich to naturalna przestrzeń do działań dyplomatycznych, konferencyjnych, promocyjnych oraz biznesowych, prowadzonych przez instytucje kultury, placówki dyplomatyczne, podmioty miejskie oraz komercyjne.
Aktywności międzynarodowej służy również mieszkanie rezydencjalne w Pałacu Potockich, z którego przez cały rok korzystają pisarze(-rki) i tłumacze(-czki) w ramach programu wsparcia rozwoju twórczego Krakowa Miasta Literatury UNESCO.

#2 Pałac Potockich. Bliżej historii

Każde miejsce wokół krakowskiego Rynku to opowieść o wielowiekowych dziejach miasta, a Pałac Zbaraskich, częściej nazywany już Pałacem Potockich, kumuluje prawdziwe genius loci Krakowa.

Pałac Potockich to jedna z najstarszych i najbardziej reprezentacyjnych przyrynkowych kamienic krakowskich. Dzieje tego budynku, rozpoczynające się siedemset lat temu, były zmienne i często burzliwe. Najstarszy przekaz źródłowy dotyczący kamienicy pochodzi z 1336 roku – wiemy, że była wówczas własnością krakowskiego patrycjusza Hermana z Raciborza. Możemy jednak przypuszczać, że kamień węgielny pod jej budowę został położony już w 1257 roku.

W ciągu swojej długiej historii kamienica należała do sześciu kasztelanów krakowskich, szeregu zamożnych mieszczan i rodzin szlacheckich, a jej nazwa zmieniała się w zależności od nazwiska nowego właściciela (m.in. Regulińska, Zbaraskich, Potockich, Jabłonowskich).

Dopiero w XVII wieku po przebudowie kamienicy i nadaniu jej elewacji wczesnoklasycystycznej budynek zyskał miano pałacu magnackiego. Od drugiej połowy XVIII wieku fasada, a także rozkład pokoi, kamienne posadzki i dekoracyjna boazeria na pierwszym piętrze (piano nobile) nie uległy większym zmianom.

W kamienicy przez stulecia działały m.in.: warsztat bednarski, pracownia krawiecka i jubilerska, apteka, a później księgarnia, zaś w jej piwnicach funkcjonował szynk. Za czasów księcia Stanisława Jabłonowskiego na dziedzińcu hodowano ptaki. Jego druga żona, Wanda z Ossolińskich, w średniowiecznych podziemiach Pałacu kazała zamurować drewnianą skrzynkę ze szczątkami ukochanego pieska, mopsiczki Grypsi (obecnie zdobi to miejsce pamiątkowa płyta).

Dużym wydarzeniem w historii tego nowożytnego już budynku, a także ówczesnego właściciela hr. Eliasza Wodzickiego była wizyta króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, który z salonu narożnego (obecna sala czerwona) oglądał przemarsz cechów krakowskich urządzony na jego cześć przez Bractwo Kurkowe i który następnie spędził tydzień w tej krakowskiej rezydencji.

W 20. i 30. XX wieku latach Pałac Potockich był miejscem, w którym tętniło życie towarzyskie i intelektualne Krakowa. Organizowano tu nie tylko przyjęcia, kolacje i bale, lecz także imprezy charytatywne, koncerty czy biletowane spotkania noworoczne. Zgromadzone w ten sposób środki właściciele przeznaczali m.in. na Koło Kresowe, Klub Młodych Polek, a także na organizację wystaw edukacyjnych w sieni Pałacu. Kres świetności rezydencji nadszedł w czasie II wojny światowej, kiedy budynek zajęli niemieccy okupanci, zaś po wojnie – żołnierze radzieccy.

Pałac Potockich przez niemal trzy ostatnie dekady był siedzibą Goethe-Institut promującego język i kulturę Niemiec. Uważa się, że pewną rolę w decyzji Pelagii Potockiej o zaproszeniu właśnie tej instytucji mógł odegrać kultywowany w rodzinie sentyment do Johanna Wolfganga Goethego. Podobno niemiecki twórca nawiązał relacje z rodziną Potockich poprzez księcia Antoniego Radziwiłła, kompozytora muzyki do Fausta, wystawianego jeszcze za życia poety.

Po przeprowadzce Instytutu do nowej siedziby (od 2021 roku zajmuje on przestrzenie przy ul. Podgórskiej 34 w Krakowie), obecni właściciele Pałacu, czyli Jan Franciszek i Danuta (z d. Stadnicka) Potoccy, postanowili zachować kulturalny charakter i atmosferę tego miejsca, a także kontynuować rodzinne tradycje z przeszłości. W porozumieniu z miejskimi instytucjami kultury, KBF oraz Wydziałem Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Miasta Krakowa powstał pomysł połączenia w tym miejscu działalności kulturalnej kilku podmiotów miejskich i niektórych organizacji pozarządowych. Pałac Potockich stał się w ten sposób miejscem współdziałania i „współpracy zamiast konkurencji”, jak głosi główne hasło Programu Rozwoju Kultury w Krakowie do roku 2030.

– Pałac Potockich to otwarta przestrzeń dla ważnych rozmów o kulturze i dziedzictwie kulturowym miasta, miejsce prowadzenia dyplomacji kulturalnej Krakowa, codziennych spotkań artystów, organizatorów festiwali i wydarzeń oraz samych mieszkańców – mówił w dniu otwarcia Robert Piaskowski, Pełnomocnik Prezydenta Krakowa ds. Kultury. – To miejsce jest w pewnym sensie takim węzłem, przestrzenią współdzieloną. Spotykają się w nim sztuka, muzyka, literatura i nowoczesne idee. Choć pałac wywołuje skojarzenia z przestrzenią niezwykle ekskluzywną, wolimy myśleć o nim jako o prawdziwym forum wymiany pomysłów i doświadczeń.

Od 6 czerwca 2021 roku współgospodarzami Pałacu Potockich przy Rynku Głównym 20 są KBF oraz Galeria Bunkier Sztuki. Sąsiadami są: księgarnia Compare Bookstore, Miesiąc Fotografii w Krakowie, Kraków Miasto Literatury UNESCO oraz redakcja kwartalnika „Czas Literatury”.

Współpracują: Dobra Palarnia Kawy, Miesiąc Fotografii w Krakowie, Kraków Miasto Literatury UNESCO, „Czas Literatury”, Kraków Culture, „Kraków i Świat”, Compare Bookstore, De Revolutionibus Books, Wydawnictwo Agora, Wydawnictwo Czarne, Wydawnictwo Literackie, Wydawnictwo Karakter, Wydawnictwo Znak, Wydawnictwo Krytyka Polityczna, Zamek Królewski na Wawelu, Małopolski Instytut Kultury, INSPIRO, Stowarzyszenie Porta Musicae, Stowarzyszenie All in UJ, Stowarzyszenie Fundacja Zustricz, Stowarzyszenie Kobiety w Centrum, Fundacja Spleen, Kids in Kraków, Wydział Polonistyki UJ, Wydział Filologii Klasycznej UJ, Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie, Krakowski Festiwal Filmowy, Mastercard OFF Camera, Patchlab Festival, Unsound Festival i in.

Źródło informacji historycznych: Maria Hennel-Bernasikowa, Pałac Potockich w Krakowie (róg Rynku i Brackiej). Zarys dziejów, Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 2016.