Jesień to w Muzeum Narodowym w Krakowie czas wielkich otwarć: wystawy stałej XX + XXI. Galeria Sztuki Polskiej (czynna w Gmachu Głównym od 15 października) oraz Muzeum Stanisława Wyspiańskiego w dawnym Europeum (od 3 grudnia). Zobaczymy dzieła znane już wcześniej – w nowej odsłonie, ale też prace, które trafiły do krakowskich zbiorów dopiero w ostatnich latach.

XX + XXI
Już od połowy października sztuka współczesna wypełnia całe drugie piętro gmachu przy alei 3 Maja – od dzieł z okresu Młodej Polski, poprzez międzywojenną awangardę, prace powojenne, aż po najnowsze obiekty powstałe już po przemianach ustrojowych, także w XXI wieku. Wśród niepokazywanych wcześniej na stałej ekspozycji twórców pojawią się nazwiska: Monika Sosnowska, Mirosław Bałka, Jakub Ziółkowski, Olaf Brzeski, Jakub Wojnarowski, Piotr Uklański, Wilhelm Sasnal, Marcin Maciejowski czy Janusz Kapusta. Przy okazji warto przypomnieć, że pierwsza stała galeria sztuki współczesnej MNK powstała w tym miejscu w latach 60. XX wieku – i od tamtego czasu kilkakrotnie przechodziła transformację. Nad obecną koncepcją prezentacji pracował ośmioosobowy zespół kuratorów reprezentujących różne działy MNK, a do jej najnowszej odsłony obok malarstwa czy rzeźby po raz pierwszy na włączono także przykłady sztuki użytkowej. Specjalne miejsce przeznaczono dla krakowskiej szkoły grafiki oraz polskiej szkoły plakatu. Całość uzupełnią filmy eksperymentalne i animowane.

Wilhelm Sasnal, Kraul Czarnego, 2015

Wyspiański – intymnie
W ciągu ostatnich dekad dzieła genialnego artysty Młodej Polski mogliśmy podziwiać w różnych lokalizacjach, w ostatnich latach – na monumentalnej wystawie zorganizowanej w Gmachu Głównym MNK w 110. rocznicę śmierci autora. Tym razem nowa stała wystawa w kameralnych pomieszczeniach dawnego spichlerza przy obecnym placu Sikorskiego zapewni bardzo intymny kontakt z tą wyjątkową spuścizną. Nie zabraknie oczywiście prac ikonicznych: portretów, pejzaży, szkiców witraży i polichromii, projektów teatralnych kostiumów i scenografii – w obecnej koncepcji będą one punktem wyjścia do szerszej opowieści o Stanisławie Wyspiańskim i różnych aspektach jego twórczości, takich jak nowoczesność, narodowość, motywy fantastyczne czy wpływ, jaki jego wizje wywarły na kinematografię. Główna część ekspozycji skupi się na trzech tematach: „Natura” i jej korespondencje z religią (widoczne najmocniej w projektach dla kościoła oo. Franciszkanów), „Historia” obecna szczególnie w witrażach przeznaczonych do katedry na Wawelu oraz skupiony na nawiązaniach do sztuki starożytnej „Antyk” (tu pojawi się witraż Apollo spętany oraz inne projekty dla Towarzystwa Lekarskiego). Ważnym elementem nowego muzeum będzie część informacyjna obejmująca m.in. internetowy katalog dzieł artysty, zdigitalizowane utwory literackie, artykuły, pisma, prace inscenizacyjne i listy, a także podręczną bibliotekę badaczy twórczości autora Wesela. W muzeum obejrzymy też wybrane realizacje telewizyjne, rejestracje spektakli teatralnych i ekranizacje dramatów.

Stanisław Wyspiański, Portret chłopca (Józia Feldmana), 1905

Z placu Sikorskiego na aleję 3 Maja, od lat 90. XIX wieku po czasy obecne – to będzie fascynujący spacer przez ostatnie stulecie (ze sporą nawiązką!) polskiej sztuki. (Dorota Dziunikowska)

Tekst został opublikowany w kwartalniku „Kraków Culture” 3/2021.