Teatr im. Juliusza Słowackiego

pl. Świętego Ducha 1

Jedna z najsłynniejszych i najbardziej zasłużonych polskich scen, działająca nieprzerwanie od 1893 roku. Teatr im. Juliusza Słowackiego zaliczany jest do najcenniejszych zabytków architektury teatralnej w Europie.

Budynek teatru wzniesiono w latach 1891-1893 na miejscu wyburzonych zabudowań klasztoru oraz kościoła św. Ducha. Wywołało to niemałe oburzenie w kręgu krakowskich historyków, konserwatorów i artystów: malarz Jan Matejko, który zaciekle walczył o pozostawienie w tym miejscu średniowiecznych zabytków, na znak protestu zrezygnował z tytułu honorowego obywatela miasta.
Nowy gmach Teatru Miejskiego projektu Jana Zawiejskiego był największą inwestycją budowlaną XIX-wiecznego Krakowa i – co ciekawe – pierwszym w mieście obiektem, który wyposażono w oświetlenie elektryczne. Budynek utrzymany jest w stylu eklektycznym, z przewagą elementów neorenesansowych i neobarokowych. To tu w roku 1901 odbyła się premiera narodowego dramatu Stanisława Wyspiańskiego Wesele.|
Początkowo Teatr Miejski miał nosić imię polskiego komediopisarza Aleksandra hrabiego Fredry, czego śladem jest popiersie znajdujące się przed głównym wejściem. Ostatecznie w 1909 roku nadano teatrowi imię Juliusza Słowackiego w stulecie urodzin narodowego wieszcza i poety.

14 listopada 1896 roku odbył się tu pierwszy pokaz kinematografu w Polsce, czyli wynalazku braci Lumière. Zaprezentowano zestaw dwunastu filmów. Projekcje odbywały się przed wieczornym przedstawieniem teatralnym i cieszyły dużą popularnością – w ciągu kolejnych dwóch miesięcy uczestniczyło w nich co najmniej dziesięć tysięcy krakowian, czyli co ósmy mieszkaniec ówczesnego miasta.

Współcześnie Teatr im. Juliusza Słowackiego to oczywiście Duża Scena, jak również  Scena Miniatura działająca od 1976 roku w dawnym budynku teatralnej elektrowni, Małopolski Ogród Sztuki czy Dom Rzemiosł Teatralnych.