Muzeum PRL-u zaprasza na wystawę warszawskiego Domu Spotkań z Historią. Wpisuje się ona w będący zaproszeniem do rozmowy cykl ekspozycji „Kadrowanie PRL-u”: po przygotowanych przez muzeum autorskich prezentacjach prac Henryka Hermanowicza, Roberta Kosieradzkiego i Jerzego Szota przyszła pora na wystawę gościnną i zbiorową.

Niezmienna pozostaje zasada potrójnego kadrowania: kadrowali swe zdjęcia autorzy (wybierając tematy zdjęć i sposoby ich ujęcia), kadrowali twórcy wystawy (wybierając te, a nie inne fotografie i zestawiając je ze sobą), do kadrowania (przez pryzmat własnych doświadczeń, wrażliwości i wiedzy historycznej) zaproszono też widzów.

Robotnica wbijająca gumowym młotkiem korki do butelek w Fabryce Win Owocowych. Jarocin – tłum młodych ludzi trzymających nad głowami wielkie radiomagnetofony i nagrywających koncerty. Poplątane ludzkie nogi wystające z okien pociągu osobowego zwanego „rzeźnią”. Papier toaletowy na łańcuchu z kłódką w toalecie Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk na Mysiej 2 w Warszawie…

Ze zdjęć pokazanych na wystawie wyłania się ponury i groteskowy obraz późnego Peerelu – panorama różnych aspektów życia codziennego. Szarość wielkich miast i smutek prowincji, religia, praca, czas wolny, kolejki, puste sklepy, hasła propagandowe widoczne w zakładach pracy i na ulicach. Tak widzieli Polskę lat 80. wybitni fotograficy.

Zobaczymy sto kilkadziesiąt zdjęć wykonanych w latach 1980–89. Ich autorami są m.in. Romuald Broniarek, Erazm Ciołek, Stanisław Ciok, Janusz Fila, Aleksander Jałosiński Wojciech Kryński, Jacek Kucharczyk, Jacek Marczewski, Jan Morek, Chris Niedenthal, Krzysztof Pawela, Jan Rozmarynowski, Jarosław Stachowicz, Krzysztof Wójcik.

Wiele z prezentowanych fotografii nie powstało na zlecenie redakcji, ale z pasji i potrzeby rejestrowania tamtej rzeczywistości. Często robiono je spod kurtek, płaszczy, sposobem nazywanym wtedy „z biodra”. Zdjęcia na ogół trafiały „do szuflady” – dziś stanowią wyjątkowy dokument tamtych czasów, pokazujący Polskę daleką od obrazu oficjalnej propagandy. Wystawę uzupełniają komentarze historyka, Piotra Osęki oraz filmy dokumentalne z lat 80.

Piotr Osęka: - W Polsce lata 80. to okres kiedy system, pozbawiony społecznego poparcia, trwa już tylko siłą bezwładu. Ostatnia dekada Peerelu naznaczona jest symptomatycznym zjawiskiem – wśród Polaków narasta poczucie absurdalności systemu. Sklepowe półki świecą pustkami, a wiele towarów można dostać tylko za dolary, których czarnorynkowa cena stale rośnie. Jak wynika z badań socjologów, kryzys gospodarczy przestał być postrzegany jako wynaturzenie realnego socjalizmu i „chwilowa trudność”. Umacnia się przekonanie, że marazm i niedostatek są wpisane w naturę ustroju. Po stanie wojennym szerzy się apatia, coraz więcej osób przekonanych o daremności buntu wobec władzy, ucieka w prywatność, zamyka się w kręgu rodziny i przyjaciół, traktuje komunistyczne państwo jako wrogą instytucję.

Ekspozycja została przygotowana w ramach wydarzeń „Wyłącz system” w 20. rocznicę wyborów 4 czerwca 1989.