Wprawdzie Adam Mickiewicz nigdy nie był w Krakowie, to jednak na naszej teatralnej trasie nie sposób pominąć jego pomnika. Stanął w tym miejscu 26 czerwca 1898 roku – w setną rocznicę urodzin wieszcza – w obecności jego córki i syna. Idea upamiętnienia wielkiego pisarza pojawiła się w drugiej połowie XIX wieku, najpierw w środowisku studentów – w związku z planami przeniesienia prochów poety z Paryża na Wawel. W 1881 roku ogłoszono konkurs na projekt pomnika Mickiewicza w Krakowie. Zgodnie z regulaminowym zapisem oczekiwano dzieła w stylu renesansowym wykonanego z brązu i granitu. Konkurs wygrał Tomasz Dykas, jednak jego projekt nie spodobał się środowisku, spotkał się on również z krytyką syna Mickiewicza – Władysława.

W 1883 roku, po fiasku negocjacji społecznych, ogłoszono kolejny konkurs. Spośród 31 zgłoszonych prac jako najlepszy ponownie wyłoniono projekt Dykasa, ale ostatecznie zwrócono się do Jana Matejki (który także brał udział w konkursie) z prośbą o wykonanie próbnego modelu swojej autorskiej wizji. Niestety, koncepcja Matejki także napotkała opór opinii publicznej. Bolesław Prus miał o niej powiedzieć: „Ośmieszylibyśmy się wybudowawszy Mickiewiczowi takiego dziwoląga...”.

W 1886 roku rozpisano ostatni (zamknięty) konkurs, w którym wygrała koncepcja Cypriana Godebskiego, ale… do realizacji wybrano wyróżniony projekt Teodora Rygiera. Liczne spory i konsultacje wokół ostatecznego kształtu pomnika trwały prawie 10 lat, ostatecznie udało się osiągnąć konsensus. Wszystkie figury na cokole odlano w giserni Nellich w Rzymie, a ówczesny prezydent Krakowa wyznaczył Mickiewiczowi miejsce na płycie Rynku Głównego.

W 1940 roku hitlerowcy wydali rozkaz zniszczenia pomnika, figura Mickiewicza została zrzucona i rozbita – tak przygotowywano się do zmiany nazwy krakowskiego Rynku na Adolf-Hitler-Platz. Fragmenty cokołu odnaleziono dopiero dwa lata po wojnie na złomowisku pod Hamburgiem. W 1954 roku Prezydium Miejskiej Rady Narodowej podjęło decyzję o przywróceniu pomnika i odtworzeniu jego pierwotnej wersji. Powołano tak zwaną Sekcję Pomnikową, rekonstrukcję przeprowadzili rzeźbiarze z krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Prace przeprowadzono w synagodze Izaaka na Kazimierzu, a ponowne odsłonięcie pomnika odbyło się 26 listopada 1955 roku w setną rocznicę śmierci Mickiewicza.

Pomnik przedstawia stojącego na piedestale poetę w otoczeniu czterech postaci alegorycznych siedzących na cokole u jego stóp. Symbolizują one Ojczyznę (od strony ulicy Siennej), Naukę (od strony linii A-B), Męstwo (od strony Sukiennic) i Poezję (od strony kościoła św. Wojciecha). Na cokole widnieje dedykacja Adamowi Mickiewiczowi Naród.

Oprac. na podstawie: http://krakow-przewodnik.com.pl/wokol-rynku/adas-pomnik-adama-mickiewicza/