Wyspia

czwartek, 26 stycznia 2023 - czwartek, 30 listopada 2023

  • czwartek, 26 stycznia 2023 - czwartek, 30 listopada 2023
>

Za­mek Królewski na Wawelu nie przestaje zaskakiwać – 26 stycz­nia na dziedzińcu zewnętrznym zamku stanęła Wyspia, czyli in­sta­lacja ar­tys­tyczna Kingi Nowak inspi­rowana twórczością Stanisława Wys­piań­skie­go, która w symboliczny spo­sób spełnia jedno z jego największych marzeń: pozostawienia swojego śladu w tym wyjątkowym miejscu.

„Autorką rzeźby jest profesor ASP, Kinga Nowak, uznana artystka, której dzieła znajdują się w kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Fotografii w Krakowie, Muzeum Narodowego w Gdańsku, oraz w wielu kolekcjach prywatnych. Zarówno Wys­pia jak i inne wawelskie inicjatywy, w tym bogaty program edukacyjny i wy­da­wnictwa, poświęcone Stanisławowi Wys­piańskiemu – artyście totalnemu – świa­do­mie zapowiadają wielkie wydarzenia (także wystawiennicze), jakie planujemy w ko­lej­nym roku. Będą one upamiętniać wydane przezeń w 1904 roku Akropolis w któ­rym Autor zawarł kompleksowy projekt aranżacji wzgórza. Wpisując dziś Wyspię w wyjątkowy krajobraz naszego bezcennego dziedzictwa, chcemy twórczo prowokować do rozmów o sztuce, która wymyka się schematom, idzie pod prąd jak Wyspiański, ale też w interesujący sposób nawiązuje do przeszłości, prowadząc z nią dialog” – mówi prof. Andrzej Betlej, Dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu.

Dr Agnieszka Jankowska-Marzec, kuratorka instalacji zwraca uwagę, że autorka Wyspii podąża tropem wawelskich fascynacji Wyspiańskiego, równocześnie czerpiąc inspirację z jego witraży i malarstwa ściennego znajdującego się w krakowskim kościele oo. Franciszkanów. „Kolorystyka witraży, o głębokich, nasyconych barwach, rozświetlonych przez przenikające przez nie światło, sprzymierzona z geometrycznymi motywami, kratownicą obecną w malarstwie ściennym wpłynęła na ostateczną formę instalacji o wieloznacznym tytule Wyspia” – stwierdza Agnieszka Jankowska-Marzec.

Wyspia to Wyspiański – otwarty, bezgraniczny, nieskończony. Ale też »wyspa« – fragment, odrębne miejsce, które, mam nadzieję, zmienia naszą optykę i pozwala na zobaczenie świata w zdecydowanych, intensywnych kolorach” – mówi Kinga Nowak, autorka instalacji.

Zwiedzający Zamek będą mogli podejść do instalacji, dotknąć jej, a za sprawą wyjątkowej konstrukcji, poczują się niemal częścią dzieła sztuki.
„Integralną częścią instalacji jest światło i cień pozwalające na wykreowanie zamkniętej, choć równocześnie zapraszającej widza do wnętrza przestrzeni” – opowiada dr Jankowska-Marzec, dodając: „Możliwość wejścia »do środka« instalacji, pozwala widzom na aktywny odbiór tej pracy, umożliwiając podjęcie różnych działań, w zależności od preferencji i zainteresowań: np. praktyk medytacyjnych czy wykonanie własnej sesji fotograficznej. Pracując nad instalacją artystka spędziła wiele godzin, obserwując działanie światła z różnych punktów widzenia i o różnych porach dnia na miejsce w jakim znajduje się instalacja. Doszła do wniosku, że jest ono optymalne ze względu na duże nasłonecznienie (zwłaszcza w okresie wiosenno-letnim), co zapewnia spektakularne efekty wizualne, wrażenie, że kolorowe tafle szkła świecą, emitując różnobarwne światło”.
Kuratorka zwraca również uwagę, że poszczególne elementy instalacji (panele), zbudowane z różnokolorowych tafli szkła, przywodzą na myśl z jednej strony sposoby tworzenia witraży, z drugiej układającą się w znak, literę „W”, przypominają o zaangażowaniu Stanisława Wyspiańskiego w projektowanie typografii.

SPACER Z WYSPIAŃSKIM I PICTURE BOOK
Instalacji towarzyszy ciekawy program edukacyjny przygotowany przez Zamek Królewski na Wawelu. Do pobrania na blogu edukacyjnym www.wawel.krakow.pl/blog-edukacyjny są karty pracy, a także podcasty. Weźmiemy też udział w spacerach szlakiem Wyspiańskiego*:

  • „Wyspiański monumentalnie” przeprowadzi nas przez wybrane miejsca na wzgórzu wawelskim, kościół Franciszkanów oraz kościół Mariacki aż po Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Podążymy śladami przełomowych wizji Wyspiańskiego, które miały zrewolucjonizować miasto. 
  • „Wyspiański prywatnie” pokaże intymne oblicze artysty. Przybliżymy dzieciństwo spędzone u stóp wzgórza i wczesną młodość autora „Akropolis”. Zwiedzający dowiedzą się również, co Wyspiański widział za oknem swoich mieszkań i pracowni.  

Wyspia to niejedyny akcent na Zamku nawiązujący do życia i sztuki autora Wesela. Możemy także zajrzeć do ilustrowanej publikacji poświęconej Stanisławowi Wyspiańskiemu Wyspiański o Wawelu autorstwa Piera Gajewskiego i Artura Wabika. Dowiadujemy się z niej m.in. o związ­kach Wyspiańskiego z Wa­welem, a także poznajemy jego dokonania zarówno jako artysty, jak i patrioty zaangażowanego społecznie
i politycznie w problemy i wyzwania przełomu wieków XIX i XX w Krakowie. Książka do kupienia w sklepie stacjonarnym i internetowym Zamku.

*Czas trwania: 90 minut
Dla kogo: grupy szkolne (od 12. roku życia), grupy dorosłych
REZERWACJA I INFORMACJA: tel.: 12 422 16 97 , e-mail: rezerwacja@wawelzamek.pl  

Inne: wydarzenie plenerowe, wstęp wolny

Zamek Królewski na Wawelu

Wawel 5

Spektakularna renesansowa rezydencja pałacowa, którą podziwiamy do dziś na wawelskim wzgórzu, powstała w wyniku przebudowy gotyckiego zamku królewskiego w pierwszej połowie XVI wieku na życzenie Zygmunta I Starego. Mieszkali tu polscy królowie z najbliższą rodziną, a w reprezentacyjnych komnatach toczyło się życie dworskie i polityczne.

Zamek imponuje otwartą przestrzenią dziedzińca arkadowego, z którego prowadzą drogi na poszczególne wystawy: Reprezentacyjne Komnaty Królewskie, Prywatne Apartamenty Królewskie, Skarbiec i Zbrojownia, Sztuka Wschodu. Dla zainteresowanych historią zamku i wzgórza w okresie wczesnego średniowiecza dostępna jest ekspozycja Wawel Zaginiony.

Zwiedzanie wnętrz zamkowych pozwala wyobrazić sobie szczegóły dawnego życia monarchów. Sale na pierwszym piętrze (Prywatne Apartamenty Królewskie) mieszczą ekspozycję nawiązującą do ich dawnego charakteru i wyposażenia. Znajdują się tutaj mieszkania królewskie, komnaty świty dworskiej, pokoje dla gości i pomieszczenia, w których monarchowie oddawali się swoim pasjom. Szczególne zainteresowania królów Polski w XVI wieku były związane z wiedzą tajemną i alchemią. W jednej z wież Zygmunt III Waza miał urządzoną pracownię, w której podobno przeprowadzał eksperymenty z udziałem wybitnego alchemika Michała Sędziwoja. Wcześniej na zamku miał działać na poły legendarny mistrz Twardowski. Podobno król Zygmunt II August kazał mu wywołać ducha swojej ukochanej, przedwcześnie zmarłej małżonki Barbary Radziwiłłówny. Spośród eksponowanych w tych wnętrzach dzieł sztuki szczególną wartość przedstawiają arrasy z unikatowej kolekcji Zygmunta II Augusta, wykonane w Brukseli w połowie XVI wieku. Jest to największy na świecie zespół tapiserii zrealizowany na zamówienie jednego władcy. W Prywatnych Apartamentach możemy podziwiać przede wszystkim arrasy pejzażowo-zwierzęce, czyli werdiury.

Zwiedzając drugie piętro zamku (Reprezentacyjne Komnaty Królewskie), wkraczamy w przestrzeń oficjalnych wydarzeń rangi państwowej, które rozgrywały się tutaj w czasach Złotego Wieku polskiej kultury. Szczególnie warto zwrócić uwagę na sale posiedzeń dwóch izb parlamentu, czyli Sejmu. Pierwsza z nich obradowała w sali zwanej dziś Senatorską. Ta największa komnata zamkowa gościła też inne ważne uroczystości państwowe i dworskie, bale, widowiska teatralne i występy muzyków, a także królewskie wesela. Na ścianach sali Senatorskiej – pokrytych kurdybanem, czyli barwioną i bogato zdobioną skórą – można podziwiać kolejne majestatyczne arrasy z kolekcji Zygmunta II Augusta, tym razem o tematyce biblijnej. Niższa izba Sejmu obradowała w sali Poselskiej zwanej także Pod Głowami od jej najbardziej charakterystycznego elementu, czyli rzeźbionych renesansowych głów umieszczonych w kasetonowym stropie. Tutaj również król przyjmował poselstwa i wydawał wyroki. Z jedną z dekoracyjnych głów, przedstawiającą kobietę z przepaską na ustach, wiąże się legenda. Gdy Zygmunt August miał pewnego dnia wydać wyrok w trudnej sprawie, głowa przemówiła ze stropu: Rex Auguste iudica iuste („Królu Auguście, sądźcie sprawiedliwie”). Jej słowom stało się zadość, ale od tamtej pory usta kobiety zasłania przepaska, aby już nigdy nie ingerowała w królewskie decyzje.

W czasie obrad Sejmu sądy królewskie odbywały się w innej reprezentacyjnej komnacie, zwanej salą Pod Orłem. Na jej ścianach, oprócz kurdybanu, możemy dziś oglądać portrety królewskie i sceny historyczne z XVII wieku. W podobnej barokowej stylistyce jest utrzymana sala Pod Ptakami, której ozdobą są marmurowy kominek projektu Giovanniego Trevano i portale z herbami dynastii Wazów. Była to ulubiona komnata Zygmunta III. Przylega do niej niewielka kaplica bogato zdobiona stiukami, w której król zwykle słuchał mszy. Gratką dla zainteresowanych militariami i rycerstwem będą z kolei sala Pod Przeglądem Wojsk – z fryzem ukazującym defiladę wojskową przed królem – i sala Turniejowa, której fryz przedstawia turniej rycerski. Malowidła, dzieło Antoniego z Wrocławia i Hansa Dürera (brata słynnego Albrechta), powstały w pierwszej połowie XVI wieku.

Zainteresowania militarne (ale nie tylko) można rozwinąć, oglądając wystawę w Skarbcu Koronnym i Zbrojowni. Najcenniejszym eksponatem jest tutaj Szczerbiec – miecz koronacyjny królów Polski o 800-letniej historii, jedna z najważniejszych pamiątek historycznych naszego kraju. Oprócz niego ekspozycja mieści wiele rodzajów broni i zbroi z różnych czasów, a także liczne trofea wojenne.

Trofea można również oglądać na wystawie Sztuka Wschodu, która gromadzi kolekcję zabytków uzyskanych w wyniku militarnych i handlowych kontaktów z krajami Bliskiego Wschodu oraz kolekcję ceramiki chińskiej. Dzieła rzemiosła artystycznego Turcji, Krymu, Kaukazu czy Iranu przez stulecia przenikały do Polski, a tutejsza obyczajowość szlachecka i dworski ceremoniał przybrały w XVII wieku rysy nieco orientalne – „sarmackie”.

OK Nasz strona korzysta z plików cookies w celach statystycznych, marketingowych i promocyjnych. Możesz wyłączyć tą opcję w ustawieniach prywatności swojej przeglądarki.